Przeczytaj i zapoznaj się ze Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Gminy Miasta Radomia (cz. I)
IV.2 Niepełnosprawność
Opis i wnioski:
Osoby z niepełnosprawnością mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, umysłową, intelektualną lub w zakresie zmysłów, co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu społecznym, na zasadzie równości z innymi osobami (Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych).
Jedną z dominujących przyczyn trudnej sytuacji życiowej jest długotrwała choroba oraz wiążąca się z nią niepełnosprawność. W tej grupie są przede wszystkim osoby z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, które nie nabyły prawa do świadczeń z ZUS, jak również osoby/ rodziny o niskich świadczeniach z ZUS, które nie są w stanie między innymi wykupić niezbędnych leków, opłacić czynszu należności za energię elektryczną itp.
W Radomiu w 2012 roku ze świadczeń z pomocy społecznej, z powodu niepełnosprawności skorzystało 2856 środowisk. Stanowi to 32% ogółu korzystających z pomocy, natomiast zasiłek okresowy z tytułu niepełnosprawności otrzymało 918 osób . Liczbą świadczeń objęto 4 894 środowisk, na które została wydatkowana kwota w wysokości 832119 zł. Ze świadczeń pielęgnacyjnych skorzystało 1313 osób, a z zasiłku pielęgnacyjnego 4698 osób. W ciągu ostatnich dwóch lat nastąpiło zmniejszenie udziału osób z orzeczonym umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, jak też znacznym oraz zmniejszył się udział osób z orzeczonym lekkim stopniem niepełnosprawności.
Na terenie miasta Radomia znajduje się Środowiskowy Dom Samopomocy, który dzieli się na typy:
Typ A – dla osób przewlekle psychicznie chorych – przy ul. Juliusza 18 (30 miejsc);
Typ B – dla osób upośledzonych umysłowo – przy ul. Rodziny Ziętalów 13 (15 miejsc).
Ponadto funkcjonuje 5 warsztatów terapii zajęciowej:
- przy Polskim Stowarzyszeniu Na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym 24 Koło w Radomiu dla 35 osób,
- przy Stowarzyszeniu Pomocy Dzieciom Niewidomym i Niedowidzącym „Nadzieja” dla 40 osób,
- przy Polskim Związku Głuchych dla 30 osób, przy Polskim Związku Niewidomych dla 25 osób,
- przy Radomskim Stowarzyszeniu Sportu i Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych „START” dla 40 osób.
Na działalność ww. placówek w 2012 roku wydatkowano kwotę 2.515.320 zł.
Zadania z zakresu pomocy społecznej na rzecz osób niepełnosprawnych realizują w MOPS następujące działy:
Dział Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, którego działania mają na celu rehabilitację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych. Zadania są realizowane m. in. poprzez: organizowanie warsztatów terapii zajęciowej, turnusów rehabilitacyjnych oraz zespołów ćwiczeń. Ponadto podejmowane są działania zmierzające do ograniczenia skutków niepełnosprawności i likwidacji barier architektonicznych. Dział realizuje również zadania wchodzące w zakres rehabilitacji zawodowej, której celem jest ułatwienie i utrzymanie odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego osobom niepełnosprawnym, poprzez umożliwienie korzystania z poradnictwa zawodowego i pośrednictwa pracy.
Miejski Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności orzeka o stopniu niepełnosprawności do celów poza rentowych (np.: w celu skorzystania z ulg komunikacyjnych, podatkowych, zatrudnienia, uczestnictwa w terapii zajęciowej, możliwości uzyskania pomocy itp). Ponadto do zadań Zespołu należy ustalanie uprawnień dzieci do zasiłku pielęgnacyjnego poprzez orzeczenie o niepełnosprawności.
Dział Usług Opiekuńczych i Pomocy Stacjonarnej zajmuje się zapewnianiem pomocy domowej w formie usług opiekuńczych osobom potrzebującym wsparcia w zakresie zaspakajania codziennych potrzeb życiowych, opieki higienicznej i pielęgnacji, kontaktu z otoczeniem. Zajmuje się także zapewnianiem specjalistycznych usług opiekuńczych. Na obsługę zadań wynikających z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnienie osób niepełnosprawnych wydatkowano kwotę 470.462,55 zł., z tego na wynagrodzenia wraz z pochodnymi 438.975,20 zł, zaś na wydatki rzeczowe 31.487,35 zł . Dochody powiatu z tytułu realizacji zadań PFRON wyniosły 164.400,53 zł.
Prócz środków budżetowych na działania na rzecz poprawy sytuacji bytowej osób niepełnosprawnych Miasto Radom pozyskuje również Europejskie Fundusze Strukturalne. Dzięki nim w 2010 r. został uruchomiony projekt „Bezpłatny Internet dla mieszkańców Radomia zagrożonych wykluczeniem cyfrowym" o łącznej wartości 10 149 100 zł. W ciągu 5 lat dostęp do Internetu ma być zapewniony dla 1500 gospodarstw domowych z terenu Gminy Miasta Radomia zagrożonych wykluczeniem cyfrowym z powodu trudnej sytuacji materialnej lub niepełnosprawności. 500 gospodarstw domowych objętych projektem, zostanie z kolei wyposażonych w sprzęt komputerowy z uwzględnieniem specjalnych potrzeb osób niepełnosprawnych. Tym samym projekt przyczyni się do wyrównania szans edukacyjnych, niwelowania różnic w dostępie do Internetu, a co za tym idzie zapewni możliwość korzystania z usług i aplikacji internetowych osobom mniej zamożnym i niepełnosprawnym.
W województwie mazowieckim, podobnie jak w całym kraju, problemem osób niepełnosprawnych są trudności w uczestniczeniu w życiu społecznym i zawodowym. Osoby niepełnosprawne mają również ograniczone możliwości korzystania z oferty edukacyjnej oraz są zdecydowanie gorzej wykształcone. Jak pokazują dane, osoby zarejestrowane w PUP w Radomiu mające status osoby niepełnosprawnej posiadają z reguły niższe wykształcenie 44,7% ogółu zarejestrowanych - niepełnosprawnych bezrobotnych 21. Zatrudnienie zapewnia między innymi niezależność osobistą i materialną, jednak dla osób niepełnosprawnych ma wartość dodatkową –kompensuje ograniczenia wynikające z niepełnosprawności. Spośród 587 ofert pracy, jakie wpłynęły do Powiatowego Urzędu Pracy w Radomiu zaledwie 31 ofert (5,3% ogółu ofert) skierowanych było do osób niepełnosprawnych. Nikły jest także udział osób niepełnosprawnych w formach wsparcia i aktywizacji zawodowej.
Analizując problematykę niepełnosprawności należy zdawać sobie sprawę, że aktywizacją osób niepełnosprawnych zajmują się głównie organizacje pozarządowe, warsztaty terapii zajęciowej, specjalne ośrodki szkolno –wychowawcze, ośrodek pomocy społecznej. Działania tych instytucji i organizacji zmierzają do zabezpieczenia podstawowych potrzeb życiowych, wspomagania w procesie rehabilitacji, likwidacji barier architektonicznych, ograniczają się one jednak najczęściej tylko do członków lub uczestników procesu. Brak jest natomiast kompleksowych działań partnerskich, integrujących osoby niepełnosprawne z różnych placówek oraz osoby niepełnosprawne pozostające w swoim środowisku, ze środowiskiem lokalnym mających na celu przeciwdziałanie zjawisku wykluczania. Konieczne jest zatem stworzenie systemowych rozwiązań, które zapobiegałyby temu zjawisku i pozwalały osobom niepełnosprawnym na uczestnictwo w życiu społecznym. Ponadto niezbędny jest rozwój instytucji świadczących kompleksową pomoc w zakresie rehabilitacji oraz aktywizacji społeczno – zawodowej. Niedostateczna jest również liczba warsztatów terapii zajęciowej lub podobnych instytucji umożliwiających wyjście z domu oraz nabycie lub rozwinięcie różnych umiejętności np.: z zakresu pełnienia ról społecznych, artystycznych, itp. Osoby niepełnosprawne są bardzo zróżnicowaną grupą, konieczna jest zatem polityka, która będzie respektować tę różnorodność. Szczególnej uwagi wymagają osoby o złożonych, wielorakich potrzebach uzależniających je od pomocy innych oraz ich rodziny. Rodziny posiadające niepełnosprawne dzieci wymagają szczególnej uwagi jeżeli chodzi o ich edukację i aktywny udział w społeczeństwie. Sporych wysiłków wymaga rehabilitacja społeczna i zawodowa osób chorych psychicznie, których systematycznie przybywa oraz budowa dla tej grupy osób systemu wsparcia.